- ελλανοδίκες
- Ανώτατοι άρχοντες, κριτές των Ολυμπιακών αγώνων κατά την αρχαιότητα. Αρχικά εκλέγονταν από ένα μέλος δύο οικογενειών της Πίσας και της Ίλιδας, αλλά από το 580 π.Χ. το προνόμιο αυτό απέκτησαν όλοι οι κάτοικοι της Ηλείας που εκλέγονταν με κλήρο. Ασκούσαν τον ρόλο του κριτή και του δικαστή όσων συγκεντρώνονταν στον αγωνιστικό χώρο. Φορούσαν πλούσια κόκκινη στολή και είχαν το δικαίωμα να κάθονται κοντά στον χώρο διεξαγωγής των αγωνισμάτων. Τις αποφάσεις των ε. μπορούσε να κρίνει, ύστερα από έφεση, μόνο η βουλή των Ηλείων. Βοηθοί των ε. ήταν οι αλύτες, ο αρχηγός των οποίων, ο αλυτάρχης, ασκούσε αστυνομικά καθήκοντα στον αγωνιστικό χώρο. Πρώτος ε. ήταν ο οργανωτής των Ολυμπιακών αγώνων, βασιλιάς της Ίλιδας, Ίφιτις, ο οποίος μεταβίβασε κληρονομικά το αξίωμα στο δικό του γένος. Κατά την 50ή Ολυμπιάδα ορίστηκε και δεύτερος ε., ενώ από την 75η (480 π.Χ.) ο αριθμός τους έφτασε τους εννέα. Το 472 αυξήθηκαν σε δέκα και το 368 σε δώδεκα. Το 364, όμως, μειώθηκαν σε οκτώ και από το 348 ορίστηκαν πάλι δέκα, αριθμός που παρέμεινε σταθερός. Οι ε. εκπαιδεύονταν 10 μήνες νωρίτερα από τη διεξαγωγή των αγώνων, ώστε να γνωρίζουν καλά τους κανονισμούς, τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις τους. Στη διάρκεια της θητείας τους, που διαρκούσε όσο και οι αγώνες, έμεναν στον ελλανοδικεώνα, οίκημα κοντά στην αγορά της Ήλιδας. Οι ε. επέβλεπαν την τήρηση των κανονισμών κατά την έναρξη των αγωνισμάτων, παρέδιδαν τα βραβεία στους νικητές και τελούσαν τις ιεροτελεστίες. Εξάλλου, στις αρμοδιότητές τους συμπεριλαμβανόταν και η υπογραφή του επίσημου κειμένου που αναφερόταν στα ονόματα των νικητών και τους παραχωρούσε το δικαίωμα να στήσουν τον ανδριάντα τους στην Άλτι. Πολλοί από αυτούς τους ανδριάντες σώζονται μέχρι σήμερα.
Dictionary of Greek. 2013.